Profesor Tadeusz Sławek – człowiek, który stał się dobrem publicznym

Urodzony w Katowicach, dzieciństwo i młodość przeżył w trójkącie ulic znaczonym wielkimi nazwiskami: Szopena – Słowackiego – Mickiewicza. Tam był jego dom, nieopodal szkoła podstawowa i liceum. Kto wie, czy ów symboliczny patronat nie określił trzech źródeł, z których wyrosło i powstaje wciąż jego dzieło, a są to: muzyka, literatura i zaangażowanie w sprawy publiczne. 

Wykształcenie anglisty i polonisty dobrze odzwierciedla niestrudzony ruch jego myśli i pracy krążących uporczywie między lokalnym a uniwersalnym. Humanistykę, skłonną do ulatywania w abstrakcję i ogólność, zakorzenił w miejscu i czasie życia zadomowionego w Katowicach i w Cisownicy. To, co swoje i bliskie, jest u niego jednak zawsze drogą do światów innych niż własny. Mówiąc jego Szekspirem, dzięki wyobraźni w łupinie orzecha można zmieścić wszechświat. 

Tadeusz Sławek przekonuje nas skutecznie, że droga do wspólnego świata angażuje pospołu stopę i umysł. Stopa przylega, mocą grawitacji, do małego skrawka gruntu, zawsze konkretnego – Katowic, Cisownicy, Śląska. Myśl i wyrażające ją słowo muszą przekroczyć terytorium pewności i podążyć tam, gdzie nas nie ma. Ruch stóp i słów Profesora niestrudzenie zaciera granice między prowincją a centrum, między domem a światem, własnymi i cudzymi sprawami. To jest najważniejsza umiejętność, w jakiej nas kształci – jak rozumnie i pożytecznie przynależeć zarazem do Śląska i do świata. 

Mimo naukowych peregrynacji po świecie Śląsk pozostał najważniejszym miejscem Jego „ziemiopisania”. W tym mieście naucza na Uniwersytecie Śląskim, prowadzi audycje radiowe, pracuje jako radny w Sejmiku Śląskim, protestuje jako obywatel na ulicach i placach, wykonuje swoje poematy muzyczne, angażuje się w niezliczone inicjatywy obywatelskie, edukacyjne, kulturalne. Mówi do nas, pisze dla nas, przemawia w naszym imieniu; prawie śpiewa, chodzi, biega… Jest z nami. 

Jego mocna, odczuwalna powszechnie obecność w mieście i regionie sprawia, że Tadeusz Sławek jest kimś dużo więcej niż wybitnym profesorem, rektorem uniwersytetu, poetą, zaangażowanym intelektualistą, który – jak chciał Kant – czyni publiczny użytek ze swojego rozumu. Pół wieku niesłabnącej działalności intelektualnej, artystycznej, dydaktycznej, politycznej sprawiło, że kolejne pokolenia żyją w mądrym i przyjaznym promieniowaniu Jego życia i pracy. Tak jak się żyje w poczuciu dobrostanu, w sąsiedztwie ulubionego drzewa, nad brzegiem rzeki, w cieniu góry – bezwiednie i koniecznie. 

Za tę aktywną obecność wśród nas, za gigantyczną pracę wykonaną dla Śląska, dla miasta, dla naszego lepszego życia z sobą, kapituła wyraża Profesorowi Tadeuszowi Sławkowi wdzięczność w postaci Nagrody Specjalnej im. Kazimierza Kutza dla Ambasadora Śląska. 

Ryszard Koziołek